Pożar lasu to niekontrolowany proces spalania w środowisku leśnym powodującym straty ekologiczne i materialne. Wystarczy jedna iskra, by zamienić spokojny las w morze ognia. 

W regionie łódzkim pożary lasu stale utrzymują się na wysokim poziomie. W ostatnich sezonach leśnicy odnotowują niepokojący wzrost zarówno liczby zdarzeń, jak i powierzchni objętej ogniem. Co kryje się za tą niebezpieczną tendencją? Jakie są skutki dla przyrody
i gospodarki leśnej? I co robią Lasy Państwowe, by chronić zielone tereny przed żywiołem?

📈 Pożarów jest więcej. I są coraz groźniejsze

Głównym czynnikiem determinującym powstawanie pożarów lasu są warunki atmosferyczne takie jak wysokie temperatury, brak opadów atmosferycznych, coraz częstsze okresy suszy oraz struktura gatunkowa naszych lasów  - przewaga drzewostanów sosnowych.

Z danych Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Łodzi wynika, że z roku na rok wzrasta liczba pożarów a ich wielkość zależy od pory roku, miejsca powstania i wieku drzewostanu. Największe powierzchniowo pożary pojawiają się w okresie wczesnej wiosny, gdy w dnie lasu mamy duże ilości przesuszonych traw po okresie zimowym.

Analizując ostatnie lata najbardziej palnymi miesiącami był okres przypadający od kwietnia do lipca gdzie mieliśmy ponad 70% wszystkich pożarów w roku.

Wszystkie nadleśnictwa położone na terenie Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Łodzi zakwalifikowane są do pierwszej najwyższej i drugiej średniej kategorii zagrożenia pożarowego lasu. W niektórych nadleśnictwach w sezonie wiosenno-letnim ogień pojawiał się nawet kilkanaście razy w miesiącu.

Większość z tych zdarzeń udaje się szybko opanować w tzw.  zarodku  czyli ich powierzchnia nie przekracza kilku do kilkudziesięciu arów. Szczególnie
w okresie utrzymywania się wysokich temperatur, w upalne dni kiedy drastycznie spada wilgotność ściółki nawet drobne zarzewie ognia może w krótkim czasie spowodować pożar obejmujący swoją powierzchnią wiele hektarów lasu.

Najgroźniejsze w swoich skutkach są pożary upraw i młodników gdyż praktycznie zniszczeniu ulegają wszystkie drzewka na danej powierzchni. Dodatkowo tego typu pożary charakteryzują się duża dynamiką rozwoju i akcje gaśnicze stają się wyjątkowo trudne.

Zobacz na poniższym wykresie, jak zmieniała się liczba pożarów analogicznie na początku 2024 i 2025 roku:

🛰 System ochrony działa, ale czujność nie może spaść

Lasy Państwowe mają najlepiej zorganizowany system ochrony przeciwpożarowej lasu w Europie.

W okresie od marca do października w trakcie tzw. „akcji bezpośredniej” z ochrony ppoż. wszystkie dyrekcje i nadleśnictwa uruchamiają Punkty Alarmowo Dyspozycyjne, których zadaniem jest zbieranie informacji dot. zagrożenia pożarowego lasu. W skali kraju mamy wybudowanych 130 punktów meteorologicznych, na podstawie których prognozujemy stopień zagrożenia pożarowego lasu – aktualizacja dwa razy na dobę tj. na godzinę 9:00 i 13:00 każdego dnia. W zależności od stopnia zagrożenia (od 0 do 3 najwyższego) wszystkie nadleśnictwa podejmują działania określone w Instrukcji ochrony przeciwpożarowej lasu. Na czas akcji bezpośredniej  Lasy Państwowe czarterują kilkadziesiąt samolotów i śmigłowców gaśniczych, których zadaniem jest wspieranie z powietrza działań strażaków na miejscu pożaru.

Zgodnie z ustawą o lasach i ustawą o ochronie przeciwpożarowej,  Lasy Państwowe są zobowiązane do prowadzenia obserwacji terenów leśnych w celu wykrycia pożaru lasu oraz  przygotowania obszarów leśnych do prowadzenia działań ratowniczo gaśniczych przez jednostki straży pożarnej.

W tym celu na terenie RDLP w Łodzi mamy sieć dostrzegalni pożarowych  - 28 szt. wyposażonych w kamery telewizyjne i systemy wykrywania dymów, 218 punktów czerpania wody zarówno naturalnych jak i sztucznych, dysponujemy 6 samochodami patrolowo gaśniczymi oraz 15 przyczepkami wyposażonymi w moduł gaśniczy. Z powietrza wspiera nas samolot gaśniczy Dromader stacjonujący w Leśnej Bazie Lotniczej w Piotrkowie Trybunalskim. Sieć dojazdów pożarowych liczy ponad 5 tysięcy km.

Lasy w naszym regionie są pod stałą obserwacją. Działamy poprzez rozbudowany system ochrony przeciwpożarowej, który łączy technologię z codzienną pracą leśników w terenie. Kluczowe znaczenie mają wieże obserwacyjne, rozmieszczone w strategicznych punktach. Dzięki nim możliwe jest wczesne wykrycie dymu oraz przekazanie tej informacji do właściwej Komendy Państwowej Straży Pożarnej, a następnie uruchomienie własnych sił i środków będących w dyspozycji nadleśnictwa. Szybkie wykrycie pożaru i przekazanie tej informacji do straży w wymierny sposób przekłada się na skrócenie czasu dojazdu, podjęcie działań ratowniczo gaśniczych i opanowaniu pożaru na jak najmniejszej powierzchni. Oprócz monitoringu z dostrzegalni równolegle, w okresie największego zagrożenia pożarowego leśnicy patrolują poszczególne kompleksy leśne za pomocą samochodów wyposażonych w moduł gaśniczy.

Na szczególną uwagę zasługuje fakt bardzo dobrej współpracy leśników z jednostkami Państwowej i Ochotniczej straży pożarnej, które zgodnie z Ustawą
o ochronie przeciwpożarowej posiadają delegacje prawną do prowadzenia działań ratowniczo gaśniczych, w tym również terenów leśnych. To  profesjonalne działania przekłada się na ograniczania liczby pożarów i ich skutków.

🚫 Profilaktyka to podstawa

Choć sprawny system wykrywania i gaszenia pożarów odgrywa kluczową rolę, równie ważna – jeśli nie ważniejsza – jest profilaktyka. To właśnie działania prewencyjne pozwalają zminimalizować ryzyko wystąpienia pożaru i ograniczyć jego ewentualne skutki.

W nadleśnictwach RDLP w Łodzi podejmujemy szereg działań zapobiegawczych. Przede wszystkim edukujemy, informujemy i przypominamy odwiedzającym lasy o zasadach bezpieczeństwa. W newralgicznych miejscach – przy drogach, parkingach leśnych czy w pobliżu szlaków turystycznych – pojawiają się czytelne tablice informacyjne oraz oznaczenia stref zakazu używania ognia.

Organizujemy też zajęcia i warsztaty edukacyjne dla dzieci i młodzieży, ucząc już od najmłodszych lat, jak ważne jest odpowiedzialne zachowanie w lesie. Regularnie prowadzimy także kontrole miejsc potencjalne niebezpiecznych.

🌲 Las to nasza wspólna odpowiedzialność

Pożar lasu to nie tylko zagrożenie dla przyrody. To również ogromne straty gospodarcze i długotrwałe skutki ekologiczne. Las, który płonie kilka godzin rośnie kilkadziesiąt lat i  wymaga opieki kilku pokoleń leśników. Statystyki pokazują, że 9 na 10 pożarów powoduje człowiek – często nieświadomie. Niedopałek papierosa, ognisko rozpalone w niedozwolonym miejscu, iskra z maszyny – wystarczy chwila nieuwagi, by doprowadzić do nieszczęścia.

Dlatego tak ważna jest nasza wspólna odpowiedzialność i zachowanie zdrowego rozsądku w bezpośrednim kontakcie z przyrodą.  Każdy, kto wchodzi do lasu, powinien pamiętać, że zachowując ostrożność, chroni nie tylko drzewa, ale cały, złożony ekosystem, który daje nam miejsce wypoczynku, rekreacji
i gwarantuje produkcję niezbędnej ilości tlenu. Dbając o bezpieczeństwo w lesie dbamy o jego przyszłość – nie tylko dla siebie, ale i dla kolejnych pokoleń.

📞 Widzisz dym? Zareaguj

Choć dokładamy wszelkich starań, by przeciwdziałać pożarom, każde zgłoszenie od świadka zdarzenia jest na wagę złota. Ponad 75% informacji dot. pożarów lasu przekazywana jest od osób postronnych. Tak więc Jeśli zauważysz dym lub ogień w lesie – natychmiast dzwoń pod numer 998 lub 112. Dzięki szybkiemu zgłoszeniu leśnicy i strażacy mogą rozpocząć akcję gaśniczą, zanim ogień rozprzestrzeni się na większy obszar stanowiąc zagrożenie dla przyrody i ludzi znajdujących się na miejscu zdarzenia.